Alles mocht wijken voor de frikandel

In Amerika is er dat bekende beeld van Charlton Heston, op een podium met een wapen in zijn hand, terwijl hij “from my cold dead hands” roept. Het symboliseert perfect waar de gemiddelde Amerikaan, Joe Sixpack, voor staat.

In Nederland kan ik me iets vergelijkbaars voorstellen: Caroline van der Plas geeft een toespraak, met eieren en ander vreten nog verstopt in haar BH, ergens op een podium, met een menigte vol rijke boomers in het publiek. Opeens trekt ze een koude frikandel die ze op een station ergens uit de muur gekocht heeft uit haar BH, houdt hem in de lucht met een van haar groteske obese voorpootjes en roept: “Uit mijn dode koude handen!”

Al de bejaarde obese boomers in het publiek, met vrijstaande huizen van een miljoen buiten de grote steden, beginnen luidkeels te applaudiseren en te juichen, om vervolgens spontaan in hoestbuien uit te breken (maar dat knipt de NOS er maar uit). Zal wel gewoon hun hooikoorts zijn ofzo.

Ja, niet zo politiek correct. Om een of andere rede is er een soort beeld ontstaan dat als je graag natuur wilt behouden in Nederland je lief en aardig moet zijn. Maar dat ben ik niet, ben ik ook nooit geweest en ook niet van plan ooit te worden. Aan die verwachting kan ik onmogelijk voldoen. De rede dat ik graag natuur in Nederland wil behouden is omdat je er alleen kunt zijn, weg van de mensheid. Ik hou meer van dieren dan van mensen.

Eigenlijk was Nederland al kapot toen ik geboren werd. Blauwgrasland bestond toen in feite al niet meer, het was niet productief genoeg. Maar ik was een kind, dus ik had het nog niet door. Ik wist niet beter. Je leert na een tijdje dat het niet normaal is dat er op iedere hoek van de straat brandnetels en bramenstruiken groeien. De volwassenen leren je dat je die bramen beter niet kunt opeten, omdat ze pal naast het vliegveld groeien. Je ontdekt dat al dat gras dat je ziet zodra je de stad verlaat gewoon ingezaaid wordt. Dat het land zo perfect egaal plat is omdat dat beter is voor de machines. En je leert dat al die ganzen die je overal ziet, die afkomen op het ingezaaide gras, invasieve soorten zijn.

Naarmate je ouder wordt ga je steeds meer merken dat er dingen niet kloppen, omdat je je gewoon herinnert hoe de dingen ooit waren. Je merkt na een tijdje dat al die irritante wespen die rond iedere vuilnisbak rondhingen verdwenen zijn. Vlinders zie je ook nog amper. De elfstedentocht wordt iets uit het verleden. Je raakt eraan gewend dat het einde van de zomer wordt ingeluid door enorme plensbuien, waardoor de straten onderlopen. En je voelt dat de herfst als seizoen verdwenen is, in plaats daarvan blijft er een vreemde onbehaaglijke warmte hangen.

We weten waarom de dingen zo zijn. Net als dat het vuurwapen voor Joe Sixpack heilig is, is de frikandel dat voor Henk en Ingrid. Ze zijn eraan gewend geraakt, dat er overal schietpartijen zijn. De mensen in Amerika rennen niet weg wanneer Trump in zijn oor geschoten wordt en iemand achter hem sterft, ze raken niet in paniek. Het duurt een paar seconden, maar uiteindelijk roepen ze “U S A” en steken hun middelvinger op in de richting van het stoffelijke overschot van de schutter, alsof het allemaal de normaalste zaak van de wereld is.

Henk en Ingrid zijn er ook gewend aan geraakt, dat ze in een vleesfabriek wonen. Nederland heeft in een goed jaar zo’n 10,000 wilde zwijnen. Daar staan zo’n twaalf miljoen varkens in kooien tegenover. Voor ieder wild varken dat in Nederland kan overleven, dwingen we er dus ruim 120 om hun hele leven door te brengen in een kooi, om als voedsel voor de mens te dienen. Ze eten sojabonen uit landen als Brazilie en Argentinië. En alle poep van al die dieren moet ergens blijven, die eindigt uiteindelijk grotendeels in ons landschap.

Uiteindelijk accepteren de mensen in Nederland het gewoon, dat dit is hoe het is. Het boeit ze gewoon niet zoveel. Natuur is er niet in Nederland. Als je dat echt zo nodig een keer moet zien, dan stap je het vliegtuig in, dan ga je backpacken in Nieuw Zeeland. Ik ging een keer naar een inspreekuurtje van de gemeenteraad, daar verkondigde iemand van de Partij voor de Dieren dat er wat hem betreft tien keer zo veel vluchtelingen in Nederland worden opgevangen. Het dichtsbevolkte land van Europa, waar grofweg de helft van de bevolking onder de zeespiegel leeft.

Natuur, klimaat, het is uiteindelijk allemaal secundair aan de voornaamste prioriteit: Bewijzen dat je geen racist bent. Daar doe ik niet aan mee. Ik ben wel een racist. Net als ieder andere diersoort is onze soort, de mens, onderhevig aan evolutie. Olifanten in het bos worden klein, olifanten op de savanne worden groot. Beren op de noordpool worden wit, vissen die in grotten leven worden blind.

In de jungle van Congo, de Kalahari woestijn van zuidelijk Afrika, ons moeras in Nederland, uithoeken van Siberië waar het een half jaar lang donker is, de eilanden van Polynesië, evolueert iedere groep mensen een andere richting op, of we dat nou leuk vinden of niet. Onze verschillen zijn dieper, inherenter en substantieler, dan een taal, geloof of een gerecht.

De linkse partijen in Nederland willen het klimaatprobleem oplossen. Althans, dat beweren ze. Uiteindelijk wilt denk ik niemand echt het klimaatprobleem oplossen. Rechtse mensen willen doen alsof het probleem niet bestaat en lekker op een Grieks eiland tzatziki eten terwijl hun hotel achter hun rug in de hens vliegt. Linkse mensen willen vooral aan andere linkse mensen laten zien dat ze het heel belangrijk vinden.

In de praktijk blijkt daar weinig van. Je kunt doen alsof je het erg vindt dat de koraalriffen verdwijnen. Maar kijk eens praktisch om je heen en je merkt dat het niemand echt interesseert. Jezelf vastlijmen aan de weg is nu een links modeverschijnsel, open een Facebook of Instagram profiel en de vakantiefoto’s van Zuid Afrika en Nieuw Zeeland vliegen je om de oren.

Laten we eens kijken naar wat er praktisch haalbaar is: De helft van de jonge weidevogels in Nederland sterft omdat de katten ze opvreten. De mensen leggen zonnepanelen die niet werken in de winter op hun dak en bouwen de Noordzee vol windmolens, in de hoop dat de aarde niet opwarmt. Wie is er bereid, te zorgen dat de katten binnen blijven? Het is het meest eenvoudige dat je als samenleving kunt doen, om de biodiversiteit in ons land te behouden. Het kost je niks.

Iedere mongool kan bedenken dat je geen vier miljoen carnivoren buiten kunt laten rondlopen in dit moeras zonder ecologische catastrophe aan te richten. Maar het boeit uiteindelijk vrijwel niemand. De Partij voor de Dieren wilt geen eens een verbod op buitenkatten. Er is geen enkele partij die er echt wat aan wilt doen. De mensen stemmen via hun eigen gedrag, politici doen vervolgens in de tweede kamer na wat ze om zich heen zien. De mensen leggen de tuinen vol tegels en laten hun katten buiten rondlopen: “Vogeltjes opeten? Dat doet Poekie niet, hij is al zo oud.”

Wie gelooft er werkelijk, dat wanneer de moeilijke keuzes gemaakt moeten worden straks, mensen ervoor gaan kiezen om de aarde bewoonbaar te houden? “Ja hoor, schakel mijn stroom maar uit deze winter. Vakantie in Griekenland? Laat maar zitten, ik ga wel naar een camping in Drenthe. Auto van de zaak? Ik ga wel iedere dag in een overvolle trein die naar pis stinkt naar mn werk joh.” De kat binnen houden is al te veel gevraagd.

Er is uiteindelijk ook niet echt iemand serieus bezig, met de vraag hoe onze problemen op lange termijn opgelost dienen te worden. Bijna niemand lijkt echt uit te willen zoomen. Omtzigt doet dat wel, hij vraagt zich af hoe het moet over dertig jaar wanneer de bevolking van Afrika verder geexplodeerd is. Maar omdat Omtzigt wel uitzoomt, is het ook niet bepaald een stabiele leider. Hij breekt regelmatig in huilbuien uit en loopt boos weg.

Iedereen is vooral bezig met verplichtingen vervullen: “Huizen bouwen? Ok, we plempen er wel wat neer bij de rivieroever die straks overstroomt. Groene energie? Ok we leggen de daken vol met zonnepanelen en hoe dat in de winter moet is een zorg voor later. Asielzoekers? Ja niemand mag buiten in het gras slapen. Hoe dat straks moet als er twee miljard Afrikanen wegvluchten van de oprukkende Sahara zien we dan wel.” Het is als een man die een dag alleen voor de kinderen moet zorgen en braaf het lijstje van zijn vrouw afcheckt, terwijl de gaskraan in de keuken vol open staat.

Je zult misschien denken dat ik te pessimistisch ben. Maar we leven nu met de problemen die het optimisme van de vorige generaties voor ons veroorzaakt heeft. Den Uyl gaf ons aardgas bijna gratis weg, omdat hij er van overtuigd was dat het waardeloos zou worden zodra de wereld over zou stappen op kernenergie, dat we het in de grond zouden laten zitten omdat het de moeite niet meer waard zou zijn het op te pompen. Naief technologisch optimisme, waar we nu het slachtoffer van zijn.

Vraag je je wel eens af, wanneer je Vlaanderen binnen rijdt en rotzooi langs de weg ziet liggen, putten in het asfalt je nek breken en je overal krakkemikkige bouwvallen met scheuren in de muren ziet, wat het verschil is tussen Nederland en België? Aardgas. Dat is het verschil. De Vlamingen waren vroeger rijker dan wij, maar moeder Natuur begroef haar schatten in Groningen. In plaats van aardgasbaten, krijgen we vanaf nu een Amerikaanse rekening ieder jaar opgestuurd.

Als je echt denkt dat ik te pessimistisch ben, zou ik je voorstellen om te realiseren dat veel van de mensen om je heen vooral cynisch zijn. Wanneer je je realiseert hoe de dingen werken, zijn dat de twee opties die je nog over hebt als mens: Cynisme en pessimisme. Cynisten vind je overal in Nederland. De meest doorzichtige types hebben strakke blonde gelkapsels en leren je zonen via advertenties op Youtube hoe ze rijk kunnen worden via daytraden, of het kopen van de juiste cryptomunt.

De cynisten spreken de taal van grenzeloos optimisme en passen zich aan als een kameleon aan hun omgeving. In de politiek en het bedrijfsleven kom je ze ook vaak tegen. Maar wanneer je je realiseert dat mensen niet de juiste intenties hebben, moet je oppassen dat je niet paranoïde wordt. De wereld wordt niet geregeerd door satanisten die ons allemaal willen vermoorden.

Het is veel eenvoudiger: De wereld loopt vol individuen die gewoon de algemene tendens om zich heen aanvoelen en zich daar heel makkelijk aan aanpassen. Ze horen en zien om zich heen welke ideëen populair worden en omarmen die zelf ook. Ze doen dit soms bewust, soms onbewust. Voor autisten zijn dit soort dynamieken moeilijk te begrijpen, daarom eindigen veel autisten overtuigd van allerlei vergezochte complottheorien.

Het is niet zo dat iemand als Tim Hofman het links liberale wereldbeeld dat hij verkondigt op TV en op Twitter volledig geinternaliseerd heeft en hij eigenlijk het liefst ergens in Sudan nu klimaatvluchtelingen zou willen helpen die verkracht zijn door de Janjaweed maar met tegenzin voor een carriere in de media koos. Nee, een type als Tim Hofman groeit op in hippe kringen tussen linkse blonde meisjes met rijke ouders waarmee hij af en toe het bed deelt en past zich daar gewoon aan aan.

Dat is hoe de meeste mensen functioneren. Ze denken ook niet echt diep na over het wereldbeeld dat ze hebben, Tim Hofman gaat niet ergens in de bibliotheek een boek zitten lezen van Herbert Marcuse of Judith Butler ofzo. Ze denken ook niet echt na over de natuurlijke conclusies van het wereldbeeld dat ze hebben.

De meeste mensen internaliseren de dominante ideologie in hun omgeving, tot op de hoogte waarop het hun eigen functioneren binnen de maatschappij bevordert. Stel je een 19e eeuwse priester voor, die officieel moet geloven dat mensen die over Jezus horen maar zich niet bekeren naar de hel gaan. Vraagt hij zich echt af, of hij mensen in het regenwoud wel moet proberen te bekeren? Vraagt hij zich echt af, of hij wel gelukkig kan zijn in de hemel, als zijn eigen familieleden in de hel branden? Als je echt diep over dit soort vraagstukken nadenkt, kun je je rol als priester niet goed meer vervullen.

Het echt internaliseren en rationeel benaderen van een ideologie, dat doen eigenlijk alleen autisten, Greta Thunberg types. Heel soms eindig je daarmee op een podium ergens, maar meestal eindig je erdoor met andere nerds op een discord channel. Autisten nemen het idee dat ze om zich heen horen tot zich en gaan er dieper overna denken.

De meeste mensen gaan meer voor de Tim Hofman benadering. Daarom zijn ze ook vrij makkelijk te manipuleren. Je kunt ze behoeden voor een idee, door er gewoon een stigma op te plakken: “Atheist, Racist, Transfoob, Satanist, Fascist.” Dit is waarom activisten tegenwoordig weinig tijd spenderen aan het overtuigen van mensen met argumenten en vooral aan het versterken van stigmas: Het is veel effectiever.

Bij de grote massa gaan dit soort processen vrijwel automatisch. Bij de cynisten gaat het meer bewust. Cynisme duikt overal op in onze wereld, ook in de liefde. Mannen op datingapps die AI hun openingszin laten bepalen, vrouwen die op hun 27ste toch besluiten te trouwen, het is als een virus dat de wereld verovert.

Maar wat is dan de oplossing voor al dat cynisme? Er is niet echt een eenvoudige oplossing vrees ik. Cynisme en pessimisme zijn twee gevolgen van hetzelfde probleem: Een wereld die we volledig veroverd hebben en ondertussen veel te goed begrijpen. Dat is de kern van het probleem.

Lacan zei dat het ergste dat een mens kan overkomen is om zijn eigen wens in vervulling te zien gaan. Daarna is het leven betekenisloos. Dat is wat de verlichtingsdenkers is overkomen. Het verlichtingsdenken heeft de wereld veroverd. Onze dromen zijn in vervulling gegaan, de kindersterfte is van 20% naar 0.1% gezakt, we kunnen binnen een dag op de andere kant van de aardbol uit het vliegtuig stappen, de enige natuurlijke vijand die nog resteert in dit landschap is onze eigen hebzucht.

We begrijpen onze wereld te goed. Iedere moord wordt op tien verschillende cameras goed vastgelegd, iedere wolf heeft straks een GPS tracker. We zouden eigenlijk terug moeten, naar een soort duister irrationeel romantisch mysticisme. Een wereld die we niet goed begrijpen, geregeerd door passies en angsten, in plaats van modellen en cijfertjes.

Een tijdje terug las ik een oud artikel, over een SGP gemeenteraadslid dat in de jaren 90 klaagte over satanische rituelen die gehouden zouden worden op de Veluwe in het Solse gat. Dat is waar ik terug naartoe zou willen: Een wereld vol duistere krachten en mysterieën die we niet begrijpen.

Dat is het Nederland, dat ik zou willen zien. En dat willen andere mensen ook. Dat is waarom er mensen staande gehouden worden door boswachters, die met een schep bij het voormalige ronde huis graven, op zoek naar geheime ondergrondse tunnels. We willen geloven dat er nog echt iets te ontdekken is, dat er nog echt ergens een verborgen kwaad te vinden is. We willen dat de problemen waar we mee te maken hebben door geheimzinnige boosaardige mensen met heel veel macht komen, in plaats van de banale realiteit van een uitgeputte wereld die bezwijkt onder ons collectieve gewicht.

We moeten als mens in staat zijn, te kunnen geloven dat we zelf goed zijn, in een wereld omringt door duisternis. En we moeten kunnen geloven, dat we die wereld kunnen verbeteren. De man die een wolf dood schiet die een schaap gebeten heeft moet thuis kunnen komen met een gevoel van trots, in plaats van de realisatie dat hij een dier van het leven beroofd heeft dat wanhopig probeert te overleven in een landschap volledig gedomineerd door de mens.

We zijn in ieder aspect, slachtoffers geworden van ons eigen success. Als gevolg daarvan heeft het leven geen betekenis meer. Het is een psychologische marteling, wanneer je ontdekt dat het beste dat je kunt doen voor de wereld, niks is. De directeur van Greenpeace kwam ooit in problemen, omdat hij iedere week op en neer naar zn werk vloog. Hij had beter gewoon niks kunnen doen, daar was de wereld beter mee af geweest.

Maar dit probleem treft iedereen. Bijna niks dat we willen doen is nog echt nodig. Op itch.io vind je eindeloos veel spellen waar iemand weken van zijn leven aan gespendeerd heeft, met nul comments. Het Internet staat vol met master theses en doctorale theses, die door drie mensen ooit volledig zijn gelezen: De auteur, de moeder van de auteur en de beoordeler. De Nederlandse boeren zijn in een soort existentiele crisis terecht gekomen: De maatschappij zegt eigenlijk tegen ze, dat we beter af zouden zijn als ze gewoon niks zouden doen.

Dat probleem, loopt eigenlijk iedereen na een tijdje tegenaan. De dingen die gedaan moeten worden, willen we niet doen. De dingen die we willen doen, moeten niet gedaan worden. De enige oplossing voor zo’n situatie, is vernietiging en overnieuw beginnen. Maar met die boodschap win je geen verkiezingen.